Nadwaga i otyłość, chęć szybkiej utraty nadmiernych kilogramów oraz przekonania zdrowotne niejednokrotnie sprawiają, że wiele osób szuka szybkiego sposobu na schudnięcie i poprawę stanu zdrowia. ,,Odczuwasz zmęczenie, brak energii i witalności? Przejdź na detoks!’’ – to najczęstsze slogany twórców diet oczyszczających.
Czy dieta oczyszczająca będzie dobrym sposobem na odchudzanie? Czy tzw. detoks rzeczywiście oczyści i usprawni pracę naszego organizmu?
Na czym polega dieta oczyszczająca?
Dieta oczyszczająca organizm, inaczej detoks to sposób odżywiania opierający się na spożywaniu warzyw i owoców oraz wypijaniu dużej ilości wody. Detoks wyklucza spożywanie mięsa, ryb, nabiału, nasion roślin strączkowych, pestek, orzechów oraz produktów zbożowych. Ponadto należy zrezygnować z picia kawy oraz innych napojów (często również herbat i naparów ziołowych). Ten sposób odżywiania charakteryzuje się głównie zawartością węglowodanów przy niskim udziale białka i tłuszczu.
Dieta oczyszczająca dostarcza sporą dawkę witamin, minerałów oraz licznych antyoksydantów. Dzięki bogactwu warzyw i owoców dieta bogata jest w błonnik, który usprawnia pracę przewodu pokarmowego. Wpływa on również na uczucie sytości. W diecie bogatej w błonnik pokarmowy należy pamiętać o odpowiedniej podaży wody, gdyż duża ilość błonnika a mała ilość wody może prowadzić do bólów brzucha oraz nasilić zaparcia i wzdęcia. W czasie stosowania detoksu należy całkowicie zrezygnować z używek (zakazany jest alkohol oraz palenie papierosów).
Warto wzbogacać dietę w przyprawy korzenne i suszone zioła np. pietruszkę, bazylię czy oregano.
Będąc na detoksie, przed śniadaniem należy wypić szklankę letniej wody z dodatkiem cytryny.
Ważne! Wskazane jest gotowanie potraw w wodzie lub na parze, z kolei całkowicie zabronione jest smażenie.
Jak długo można stosować dietę oczyszczającą?
Diety oczyszczającej nie można stosować zbyt długo, ponieważ stosowana przez dłuższy czas niesie za sobą ryzyko licznych skutków ubocznych. Powszechne są kilkudniowe diety oczyszczające, jak również kuracje detoks trwające nawet kilka tygodni przeprowadzane w specjalnych ośrodkach pod okiem lekarza i dietetyka.
Diety oczyszczające powinny trwać maksymalnie, tyle ile zakłada autor. Często jednak szybki efekt i chęć dalszej utraty kilogramów sprawia, że o tym zapominamy i dalej prowadzimy detoks.
Wiele detoksów zaleca przyjmowanie odpowiedniej suplementacji. Przez niektórych autorów rekomendowane są probiotyki, których przyjmowanie ma na celu poprawę mikroflory jelit, a tym samym usprawnienie ich pracy i wzmocnienie odporności organizmu.
Ważne! Przed przystąpieniem do detoksu zasięgnij konsultacji lekarza lub dietetyka.
Efekty stosowania diety oczyszczającej
Zdaniem autorów, detoks ma przyspieszyć metabolizm, poprawić samopoczucie i usprawnić trawienie.
Efektem diety oczyszczającej ma być usuwanie z organizmu toksyn pochodzących głównie z żywności (takich jak konserwanty, dioksyny, metale ciężkie) oraz szkodliwych produktów przemiany materii. Tak jednak się nie dzieje, ponieważ nasza wątroba, nerki (m.in. poprzez oddawanie moczu) i skóra (poprzez pocenie się) pełnią funkcje detoksykacyjne i doskonale sobie z tym radzą. Dodatkowa detoksykacja przy sprawnym funkcjonowaniu tych narządów nie jest więc konieczna.
Fakt, przechodząc na dietę oczyszczającą, poczujemy się lżejsi oraz pełni energii. Natomiast jest to chwilowe i wynika zazwyczaj z ograniczenia spożywania przetworzonych produktów obciążających nasz układ pokarmowy. Z czasem stosowania diety oczyszczającej pojawią się niechciane objawy takie jak: zmęczenie, rozdrażnienie, brak energii, uczucie głodu. Ponadto możemy odczuwać chęć na spożycie wysokokalorycznych przekąsek (np. słodyczy). Organizm otrzymując zbyt niską dawkę kalorii, domaga się dostarczenia mu energii, kierując naszą uwagę na wysokokaloryczne przekąski.
Rodzaje diety oczyszczającej – trzy i siedmiodniowa
Wyróżnia się kilka rodzajów diet oczyszczających. W Internecie można znaleźć wersje bardziej lub mniej restrykcyjne. Najbardziej popularna jest dieta warzywna, warzywno-owocowa, detoks sokowy oraz dieta zupowa. Czasem zalecane są również głodówki.
Diety oczyszczające różnią się zasadami. Niektóre rodzaje detoksów dopuszczają niewielki dodatek produktów białkowo-tłuszczowych (orzechy, nabiał, nasiona).
W zależności od czasu stosowania najczęściej przeprowadza się dietę oczyszczającą trzy- lub siedmiodniową. Można spotkać się również z jednodniowymi dietami opierającymi się na spożyciu jednego produktu w nielimitowanej ilości przez cały dzień np. jabłkowa dieta oczyszczająca, gdzie jedynym składnikiem w menu tej diety są jabłka.
Najczęściej spotykana jest dieta oczyszczająca trzy- lub siedmiodniowa. Można spotkać się również z jednodniowymi dietami opierającymi się na spożyciu jednego produktu w nielimitowanej ilości przez cały dzień np. jabłkowa dieta oczyszczająca, gdzie jedynym składnikiem w menu tej diety są jabłka.
Czy stosowanie diety oczyszczającej jest zdrowe?
Wszystkie rodzaje diet oczyszczających charakteryzuje niska kaloryczność. Często nie przekracza ona 800-1000 kcal. To zdecydowanie nie pokrywa podstawowych potrzeb naszego organizmu. W dłuższej perspektywie przełoży się to na zwolnienie tempa przemiany materii oraz zwiększoną produkcję hormonów odczuwania głodu i sytości – po prostu będziemy odczuwać większy głód i tzw. ,,zachciankę’’ na wysokokaloryczne produkty.
Zbyt długie stosowanie diety oczyszczającej będzie prowadziło ponadto do zaburzenia pracy organizmu, który ,,ograniczy’’ funkcje, które nie są mu w danej chwili potrzebne do przetrwania, np. w przypadku kobiet ograniczy pracę całej gospodarki hormonalnej, co w przyszłości może prowadzić do zaburzeń miesiączkowania oraz problemów z płodnością.
Restrykcyjne detoksy mogą ponadto prowadzić do zaburzeń wodno-elektrolitowych.
Przeciwwskazaniem do stosowania diet oczyszczających jest:
- Cukrzyca
- Okres ciąży i laktacji
- Wiek: dzieci, młodzież i osoby starsze
- Niedobory pokarmowe, niedokrwistość i zaburzenia odżywiania
- Współistnienie innych chorób
Niebezpieczeństwa wynikające z nieprawidłowego stosowania diet detoksykujących
Wprowadzenie kilku zasad diety oczyszczającej do naszego jadłospisu np. zjedzenie sałatki kilka razy w tygodniu, wzbogacenie diety o świeżo wyciskane soki oraz wypijanie odpowiedniej ilości wody będzie zdrowe. Nie zapominajmy przy tym jednak o spożywaniu pozostałych produktów spożywczych zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia. Opieranie swojego jadłospisu tylko i wyłącznie na warzywach i owocach może prowadzić do niedoborów w naszym organizmie (białka, żelaza, witaminy B12, magnezu oraz wielu innych witamin i składników mineralnych).
Udział wszystkich grup produktów spożywczych w diecie jest ważny, a eliminując poszczególną grupę, np. ze względów zdrowotnych czy etycznych musimy pamiętać o tym, aby w jej miejsce zwiększyć ilość innych produktów, które dostarczą nam poszczególnych składników odżywczych.
Leczenie nadwagi i otyłości najlepiej rozpocząć od wdrożenia diety z odpowiednim, ,,zdrowym’’ deficytem kalorycznym opierającej się na spożywaniu produktów z wszystkich grup. Stosowanie diet niskokalorycznych niesie za sobą niską skuteczność oraz zbyt duże niebezpieczeństwo wystąpienia skutków ubocznych.
Wniosek? Dla zdrowia i samopoczucia najlepiej w ogóle nie przechodzić na tego typu diety (detoksy i inne niskokaloryczne), a zacząć przygodę ze zdrowym, zbilansowanym sposobem odżywiania.
Bibliografia:
1. Klein AV, Kiat H. Detox diets for toxin elimination and weight management: a critical review of the evidence. J Hum Nutr Diet. 2015 Dec;28(6):675-86
2. Obert J, Pearlman M, Obert L, Chapin S. Popular Weight Loss Strategies: a Review of Four Weight Loss Techniques. Curr Gastroenterol Rep. 2017 Nov 9;19(12):61
3. Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J., Mojska H., Przygoda B., Wojtasik A., Woźniak A., Wajszczyk B., Cybulska B., Kłosiewicz-Latoszek L., Jasińska-Melon E., Ołtarzewski M., Wierzejska R., Szponar L., Gielecińska I., Pietraś E., Matczuk E., Kłys W., Głowala A., Ziółkowska I., Chwojnowska Z., Kunachowicz H., Cichocka A., Białkowska M., Sajór I., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2020
4. Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D., Dietoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014
